Thị trường chứng khoán phái sinh là nơi sẽ diễn ra các giao dịch chứng khoán phái sinh gồm trao đổi, mua bán những sản phẩm cụ thể là cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ,… Tuy nhiên, các nhà đầu tư tham gia thị trường không được nhận trực tiếp các loại chứng khoán này, mà họ sẽ nhận một loại giấy tờ quy đổi giá trị đúng bằng với chúng, cụ thể chính là những hợp đồng quyền chọn, hợp đồng tương lai,…
Các loại chứng khoán phái sinh phổ biến
Trên thị trường chứng khoán phái sinh có rất nhiều sản phẩm cụ thể, mỗi loại có những đặc điểm, tính chất khác nhau. Tùy vào nhu cầu của các nhà đầu tư mà mọi người sẽ lựa chọn đầu tư vào loại chứng khoán mình muốn.
Dưới đây là phân tích cụ thể về 4 sản phẩm nổi bật trong thị trường chứng khoán phái sinh.
Hợp đồng kỳ hạn
Hợp đồng kỳ hạn là sản phẩm được biết nhiều nhất trên thị trường chứng khoán. Nó chính là một giao dịch giữa người mua và người bán về một tài sản cụ thể trong thời điểm xác định ở tương lai. Tức là hôm nay người mua và người bán ký kết một hợp đồng sẽ mua và bán tài sản với mức giá A. Việc thanh toán sẽ diễn ra vào một thời điểm nào nó theo thỏa thuận.
Theo dõi sự tăng và giảm giá của tài sản
Đến lúc đó, dù giá của tài sản trên thị trường tăng giảm hay khác với mức giá A trong hợp đồng. Bên mua và bán bắt buộc phải thực hiện việc thanh toán mà không được phép từ chối.
Tài sản trong hợp đồng này có thể là ngoại tệ, hàng hóa, chứng khoán hoặc những chỉ số chứng khoán cụ thể. Thời điểm trong tương lai chính là thời điểm đáo hạn của hợp đồng. Mức giá ghi trong hợp đồng là giá kỳ hạn. Tại thời điểm ký hợp đồng, không có bất kỳ sự trao đổi tài sản hay thanh toán diễn ra. Việc giao dịch diễn ra trên thị trường OTC - phi tập trung giống với hợp đồng chênh lệch.
Do nó tương tự như một thỏa thuận giấy, nên các quy định và điều khoản không cần phải chuẩn hóa theo nguyên tắc nhất định. Các bên tham gia xác định cụ thể khoản thu nhập và chi trả mình phải thực hiện ngay khi ký kết. Cũng vì vậy nên hợp đồng này khó có thể chuyển nhượng cho người khác, tính thanh khoản thấp, hay xảy ra rủi ro khi gần đến ngày đáo hạn. Nhất là khi giá của thị trường giảm xuống quá thấp so với giá kỳ hạn, lúc này người mua sẽ từ chối không chịu thực hiện hợp đồng nữa.
Tuy nhiên sản phẩm này là lựa chọn tốt cho những hàng hóa có số lượng lớn như các loại thực phẩm, nông sản, thủy hải sản. Nó là một công cụ chống rủi ro tốt trước nguy cơ biến động của hàng hóa.
Hợp đồng tương lai
Hợp đồng tương lai là hợp đồng được niêm yết trên thị trường chứng khoán, khác với những loại trên, hợp đồng này không được thực hiện trong thị trường phi tập trung mà phải diễn ra tại một sàn giao dịch tương lai cụ thể. Theo đó, đây là hợp đồng được ký kết giữa người mua và người bán về giao dịch của một tài sản tại thời điểm nhất định với mức giá xác định từ trước.
Trong hợp đồng này, người mua hy vọng giá trên thị trường của tài sản ở thời điểm tương lai cụ thể sẽ tăng. Còn người bán lại hy vọng giá thị trường giảm thì họ sẽ lời so với thị trường vì đã bán với mức giá cao hơn.
Khi ký kết hợp đồng sẽ không phát sinh bất kỳ khoản chi phí nào. Tuy nhiên hợp đồng này có quy định ngày đáo hạn cụ thể. Đó là ngày giao hàng và thanh toán tiền - ngày thực hiện trách nhiệm của người mua và người bán. Nhiều người nhầm lẫn giữa CFD và hợp đồng tương lai. Nhưng CFD không có ngày hết hạn mặc dù nó cho phép nhà đầu tư thực hiện giao dịch với mức giá trong tương lai.
Hợp đồng quyền chọn
Đây là dạng hợp đồng đồng phái sinh mà người nắm giữ hợp đồng này sẽ có quyền mua hoặc bán tài sản cơ sở tại một thời điểm nào đó trong tương lai với một mức giá đã được xác định từ trước. Hợp đồng quyền chọn cho phép nhà đầu tư thời gian để cân nhắc quyết định mua hay bán.
Đối với sản phẩm này có hai thuật ngữ đặc trưng chính là quyền chọn bán và quyền chọn mua.
- Quyền chọn bán cho phép người đang sở hữu hợp đồng quyền chọn bán tài sản đảm bảo.
- Quyền chọn mua cho phép nhà đầu tư quyền mua các tài sản đảm bảo của hợp đồng.
Nếu dự đoán giá tài sản sẽ tăng, nhà đầu tư quyết định mua quyền chọn mua, trong khi giá giảm họ sẽ mua quyền chọn bán. Lưu ý nếu bạn trong vị thế là người bán quyền chọn, khi bán quyền chọn bán hay bán quyền chọn mua, bạn bắt buộc phải bán chứ không được phép từ chối, trong khi người ở vị thế mua họ có quyền mua hoặc không mua.
Hợp đồng hoán đổi
Hợp đồng hoán đổi hiểu đơn giản là một hợp đồng ghi lại thỏa thuận của hai bên về việc thay đổi dòng tiền cả hai với nhau. Tức người này sẽ lấy dòng tiền của người kia và ngược lại. Người ta sử dụng loại hợp đồng này để phòng ngừa các rủi ro về tài chính để hưởng các lợi ích và ưu đãi dành cho công ty trong nước, nhằm mục đích đầu tư.
Cần cân nhắc cẩn thận trước khi đưa ra quyết định
Thông thường, chỉ có những tổ chức mới tham gia vào hợp đồng này chứ không phải một cá nhân cụ thể nào đó. Nó được giao dịch trực tiếp trên thị trường OTC, thông qua trung gian môi giới nhằm giảm thời gian tìm kiếm đối tác ký kết hợp đồng cũng như giảm chi phí đánh giá chất lượng tín dụng.
Hợp đồng này có quy mô rất lớn so với các hợp đồng khác, khoản giao dịch của nó thường là những con số khổng lồ bởi các bên tham gia là những tổ chức, công ty trong nước, đa quốc gia và công ty nước ngoài.
Hướng dẫn cách chơi chứng khoán phái sinh
“Chơi phái sinh thế nào?” Mặc dù các hợp đồng phái sinh ở trên đều có những đặc điểm khác nhau, tuy nhiên cách tham gia đầu tư sẽ có những điểm tương tự. Sau đây là hướng dẫn cụ thể cách chơi chứng khoán phái sinh chính xác nhất.
Mở tài khoản chứng khoán phái sinh
Đầu tiên, mặc dù hầu hết các hợp đồng phái sinh diễn ra trên thị trường phi tập trung chứ không phải tại sở giao dịch. Nhưng nhà đầu tư bắt buộc phải mở tài khoản chứng khoán phái sinh tại các công ty, tổ chức môi giới.
Bạn cần phân biệt sự khác nhau giữa hai tài khoản này. Tài khoản chứng khoán phái sinh là gì? Đó là tài khoản dùng trực tiếp khi bạn đầu tư vào các sản phẩm phái sinh trên thị trường phi tập trung. Bạn hầu như không được phép dùng nó để tham gia đầu tư vào các loại chứng khoán khác.
Nhà đầu tư trước tiên đăng ký mở tài khoản giao dịch chứng khoán cơ sở, sau đó mới có thể đăng ký mở tài khoản phái sinh.
- Đầu tiên: Bạn truy cập vào trang web chính thức của những trung tâm môi giới chứng khoán trên thị trường. Tìm đến form đăng ký mở tài khoản online. Bấm đăng ký và màn hình sẽ xuất ra mẫu hợp đồng đăng ký mở tài khoản. Người dùng tải về và in nó ra và bảo quản cẩn thận. Hoặc bạn tìm đến hội sở của công ty môi giới, đem theo chứng minh để đăng ký mở tài khoản offline.
- Tiếp theo: Nhà đầu tư ký xác nhận vào hợp đồng vừa in ra, gửi kèm với mẫu đơn đăng ký mở tài khoản của công ty chứng khoán và chứng minh nhân dân có công chứng hoặc căn cước công dân, gửi về địa chỉ của công ty và đợi xác nhận.
>> Top 10 ứng dụng và trang web đầu tư chứng khoán uy tín nhất năm 2021
Nạp tiền vào tài khoản dành cho người mới
Sau khi xác nhận đồng ý mở tài khoản, nhà đầu tư truy cập vào tài khoản của mình và tiến hành nạp tiền vào. Bạn có thể nạp tiền thông qua Internet Banking của ngân hàng mình liên kết, thẻ nội địa hoặc ví điện tử, chuyển khoản,… Tiền sẽ được cập nhật ngay và cộng dồn vào quỹ đầu tư của bạn.
Hãy đọc kỹ chính sách của họ để không phải nạp tiền nhiều lần gây mất thời gian và chi phí. Tài khoản của bạn chỉ thật sự được kích hoạt khi tiến hành nạp tiền lần đầu tiên bằng với mức ký quỹ và tài sản ký quỹ theo quy định của từng công ty. Tất nhiên bạn hoàn toàn có thể nạp nhiều hơn số tiền quy định để gia tăng vị thế của mình.
Sau khi hoàn tất, bạn có thể thực hiện giao dịch trực tiếp trên giao diện website hoặc tải ứng dụng của từng công ty chứng khoán về để thuận tiện trong việc sử dụng hơn.
Tiến hành giao dịch và đặt lệnh mua/bán
Đầu tiên bạn cần lựa chọn sản phẩm phái sinh mình yêu thích và đặt lệnh giao dịch. Lựa chọn mở vị thế hoặc đóng vị thế, tiến hành ký quỹ tùy theo từng sản phẩm. Sau khi lệnh được xác nhận và chuyển đến hội sở, bạn có thể phải bổ sung ký quỹ nếu giao dịch vượt quá số tiền trong tài khoản.
Hướng dẫn cách giao dịch chứng khoán phái sinh
Bạn cũng có thể gọi trực tiếp đến số hotline của công ty chứng khoán, trao đổi với giao dịch viên và yêu cầu họ đặt lệnh cho mình. Bạn cần theo dõi tỷ lệ sử dụng tài sản ký quỹ để kịp thời nộp tiền vào quỹ trước khi kết thúc ngày giao dịch. Đừng quên, theo dõi thời gian khớp lệnh của của công ty quản lý cũng như so sánh mức giá đóng cửa, mở của của các hợp đồng. Để bạn có thể tự tính mức lãi lỗ của mình trong ngày.
Kết thúc
Công ty chứng khoán vào cuối ngày giao dịch sẽ tiến hành hạch toán lãi, lỗ về tài khoản của nhà đầu tư. Nếu bạn là một nhà đầu tư mới, hay xem xét và cận trọng trong mọi quyết định của mình. Thị trường chứng khoán phái sinh khá nhạy cảm, biến động liên tục nên bạn cần chắc chắn mình không lựa chọn sai hoặc bỏ lỡ một cơ hội đầu tư tốt nhé.
Kinh nghiệm chơi chứng khoán phái sinh
Khi bạn đã biết cách đăng ký và tham gia vào thị trường chứng khoán phái sinh. Bạn nên tham khảo một vài hướng dẫn, cách đi cũng như chiến lược áp dụng để quyết định đầu tư luôn đúng đắn. Dưới đây là những kinh nghiệm chơi chứng khoán được tích lũy từ các chuyên gia.
Giá 1 hợp đồng phái sinh
Giá của một hợp đồng phái sinh cần được xem xét cẩn trọng. Bạn nên nghiên cứu về thị trường, diễn biến cũng như xu hướng có nó đang như thế nào. Hoặc đối với một tài sản cụ thể, nhà đầu tư cũng phải dự đoán xem liệu rằng trong tương lai giá trị của nó sẽ tăng hay giảm. Từ đó mới có thể đưa ra mức giá phù hợp. Bên cạnh đó, bạn có thể nhận xét đánh giá xem liệu rằng mức giá mà đối tác đưa ra có thật sự hợp lý hay chưa. Nếu ổn thì ký kết hợp đồng, còn không bạn có quyền từ chối.
Lưu ý về ký quỹ và vị thế trong giao dịch
Vấn đề ký quỹ cũng cần được quan tâm. Mỗi công ty chứng khoán sẽ có quy định về mức ký quỹ cụ thể theo tỷ lệ phần trăm nhất định. Ký quỹ sẽ chiếm phần trăm nhất định phụ thuộc vào giá trị cụ thể của hợp đồng giao dịch. Ví dụ bạn bắt buộc phải ký quỹ tối thiểu 20 triệu nếu tỷ lệ quy định của công ty quản lý quỹ là 18%.
Kinh nghiệm giao dịch phái sinh hiệu quả
Vị thế trong giao dịch cũng cần được chú ý. Bạn đang ở vị thế mua hay bán, lúc nào nên mua và lúc nào nên tiếp tục sở hữu các hợp đồng. Làm thế nào để đóng và mở các vị thế? Bạn cần chắc chắn bản thân sẽ không bị nhầm lẫn bởi sự khác nhau trong vai trò của người bán và người mua. Đặc biệt là khi thực hiện hợp đồng quyền chọn.
Lên chiến lược chơi chứng khoán phái sinh hiệu quả
Có rất nhiều chiến lược chơi chứng khoán phái sinh mà bạn có thể tham khảo. Mỗi loại sẽ có những góc nhìn khác nhau về chứng khoán mà bạn có thể học tập. Nhà đầu tư yên tâm rằng những chiến lược này đều được nghiên cứu rất cụ thể và bám sát vào diễn biến của thị trường đảm bảo mức rủi ro là tối thiểu.
Mặc dù mỗi người sẽ có cách chiến thắng chứng khoán phái sinh khác nhau. Nhưng khi bạn tham khảo các chiến lược từ chuyên gia, bạn sẽ có góc nhìn đa chiều về thị trường, từ đó tự lên một chiến lược đầu tư cá nhân hiệu quả. Đã đầu tư thì phải có chiến lược tác chiến thì mới thành công. Hãy lên một kịch bản hành động cụ thể, sau đó tham khảo ý kiến của chuyên gia và thực chiến.
Các chiến lược mà bạn có thể tham khảo chính là giao dịch theo xu hướng, giao dịch trong ngày, Swing trading,…
Có nên chơi chứng khoán phái sinh?
Bạn nên đầu tư chứng khoán phái sinh nếu đang tìm kiếm một lựa chọn đầu tư bình ổn, ít rủi ro và linh hoạt trong giao dịch. Chứng khoán phái sinh không khó để tham gia và nó không có một quy định, chính sách khắt khe nào với người tham gia. Nhà đầu tư có thể rút khỏi thị trường nhanh chóng vì tính thanh khoản của các hợp đồng. Tất nhiên, đây cũng là một kênh đầu cơ hiệu quả mà nhiều người lựa chọn.
Bạn sẽ học được cách theo dõi thị trường, nắm bắt xu hướng cũng như tâm lý thị trường một cách tổng quát và chính xác nhất. Bạn sẽ trở thành một nhà đầu tư chuyên nghiệp giàu kinh nghiệm nếu bắt đầu ngay hôm nay.
Trên đây là toàn bộ thông tin về chứng khoán phái sinh cũng như cách chơi chứng khoán phái sinh hiệu quả. Hy vọng các nhà đầu tư đã có được những thông tin mà mình cần. Chúc bạn thành công!
>> Có nên đầu tư vào thị trường chứng khoán phái sinh quốc tế?
