Gia tộc Rothschild đã lập nên một đế chế ngân hàng có ảnh hưởng lớn đến lịch sử tài chính thế giới. Mặc dù đã trải qua nhiều thăng trầm và mất mát, ước tính tài sản ròng của gia tộc này hiện vẫn ở mức 1,2 nghìn tỷ USD, theo tạp chí Forbes.
Được thành lập bởi Mayer Amschel Rothschild vào thế kỷ 18 ở Frankfurt (Đức), đế chế này đã phát triển và trở nên nổi tiếng dưới thời 5 người con trai của ông là: Nathan Mayer, James Mayer, Salomon Mayer, Carl Mayer và Amschel Mayer.
Từ một doanh nghiệp nhỏ kinh doanh hàng hóa và ngoại hối, gia tộc Rothschild đã mở rộng sang nhiều lĩnh vực như: Cầu đường, đường hầm, đường sắt, tài chính... Một trong những dự án danh tiếng nhất của họ là kênh đào Suez.
Mayer Amschel Rothschild: Người sáng lập
Mayer Amschel Rothschild (1744 -1812) lớn lên ở Judengasse, Frankfurt. Judengasse là một khu vực chật chội, nơi 3.000 cư dân Do Thái sống chen chúc.
Thời kỳ này, người Do Thái không được phép ra ngoài vào ban đêm, vào Chủ nhật và các ngày lễ của Cơ đốc giáo. Họ bị cấm đến thăm các khu vườn công cộng và quán cà phê, không được đi lại ở nơi công cộng theo nhóm quá 2 người.
Mayer Rothschild học kinh doanh từ lúc nhỏ. Cha của ông, Amschel Moses Rothschild, làm nghề buôn bán vải lụa và đổi tiền. Một trong những việc đầu tiên của Mayer là phân loại đồng xu thu được từ các hội chợ thương mại ở Frankfurt.
Năm Mayer 12 tuổi, cha mẹ ông qua đời vì bệnh đậu mùa. Ông sống cùng người thân, sau đó được gửi đến Hannover để học việc với Simon Wolf Oppenheimer, một chủ ngân hàng nổi tiếng người Do Thái.
Ở đây, Mayer được tiếp xúc với thương mại và tài chính, đồng thời tìm hiểu về những đồng tiền quý hiếm. Những người sưu tầm tiền cổ là các hoàng tử và giới nhà giàu, vì thế Mayer có được các mối quan hệ quý giá với giới quý tộc.
Khởi đầu của một đế chế ngân hàng
Mayer trở lại Frankfurt vào năm 1763. Ông cùng các anh em của mình tham gia công việc kinh doanh buôn bán do cha gây dựng. Ông buôn bán các loại tiền xu quý và giành được sự bảo trợ của Thái tử Wilhelm xứ Hesse, một trong những khách hàng mua tiền xu của cha ông.
Đây là mối kinh doanh quan trọng đối với Mayer, giúp ông phát triển các dịch vụ tài chính khác, đồng thời mở rộng quan hệ với giới quý tộc.
Năm 1770, Mayer kết hôn với Gutle Schanpper, con gái của một người đổi tiền. Bà sinh được 10 người con - 5 con trai và 5 con gái.
Mở rộng đế chế Rothschild
Đế chế Rothschild phát triển nhanh chóng trong thời kỳ Cách mạng Pháp. Đầu những năm 1800, Mayer gửi các con trai của mình đến Naples (Italia), Vienna (Áo), Paris (Pháp) và London (Anh). Ông chỉ giữ một người con trai ở Frankfurt.
Việc cho các chính phủ vay tiền để chi trả cho các hoạt động chiến tranh trong suốt nhiều thế kỷ đã mang lại cho gia đình Rothschild nhiều cơ hội để tích lũy trái phiếu và sở hữu thêm của cải trong nhiều ngành công nghiệp khác nhau.
Trước khi qua đời, trong di chúc, ông Mayer Rothschild đã để lại những chỉ dẫn rất nghiêm khắc về cách quản lý tài chính gia đình.
Ông không muốn tài sản lọt ra ngoài gia tộc, vì thế di chúc của ông đã vạch ra một hệ thống kế vị phụ hệ cứng nhắc. Theo đó, tước vị và tài sản được trao lại cho con trai. Phụ nữ không được hưởng bất kỳ quyền thừa kế trực tiếp nào.
Nathan Mayer Rothschild: Nhà tài chính quốc tế
Trong số các con trai nhà Rothschild, người con trai thứ 3 là Nathan (1777-1836) đạt được thành công lớn nhất. Nathan chuyển đến Manchester, Anh vào năm 1798 để thành lập một doanh nghiệp dệt may. Sau đó, ông chuyển đến London để thành lập ngân hàng N M Rothschild vào năm 1810.
N M Rothschild & Sons vẫn còn hoạt động cho đến ngày nay. Vào năm 2022, ngân hàng báo cáo doanh thu 2,97 tỷ Euro, thu nhập ròng 606 triệu Euro, với 101,6 tỷ Euro tổng tài sản.
Năm 1824, Nathan Rothschild và Moses Montefiore đồng sáng lập Công ty Bảo đảm Liên minh, ngày nay là một phần của Tập đoàn RSA. Năm 1835, Nathan giành được quyền khai thác thủy ngân ở Tây Ban Nha.
Nguồn cung này trở thành vô giá vào năm 1852 khi N M Rothschild & Sons bắt đầu luyện vàng bạc cho Ngân hàng Anh và Xưởng đúc tiền Hoàng gia.
Phát triển các hoạt động từ thiện
Nathan Rothschild đã đóng góp cho nhiều lĩnh vực trong cộng đồng Do Thái. Gia đình ông sau đó đã mở rộng các hoạt động từ thiện tới người dân ở Paris và London.
Con gái út của Nathan là Louise, và 7 người con gái của bà chịu trách nhiệm quản lý nhiều trong số 30 quỹ từ thiện của Rothschild ở Frankfurt (Đức). Những quỹ này bao gồm các thư viện cộng đồng, trại trẻ mồ côi, bệnh viện, nhà dưỡng lão và một số quỹ đặc biệt được phân bổ cho mục đích giáo dục.
Ngoài số tiền dành cho giáo dục, gia đình còn tặng khoảng 60.000 tác phẩm nghệ thuật cho các tổ chức cộng đồng. Gia đình Rothschild cũng mở rộng việc xây dựng nhà ở xã hội ở các thành phố London và Paris. Quỹ Rothschild được thành lập là để tiếp tục những nỗ lực này.
Gia tộc Rothschild thế kỷ 20
Chiến tranh, chính trị và sự ganh đua trong gia đình đã làm giảm tổng tài sản của Rothschild trong 100 năm tiếp theo.
Chi nhánh ngân hàng ở Naples đóng cửa vào năm 1863. Tới năm 1901, chi nhánh Frankfurt phải đóng cửa. Chi nhánh Vienna đóng cửa vào năm 1938 sau khi phát xít Đức tấn công Áo và gây ra mối nguy hiểm cho người Do Thái.
Chính phủ Vichy ở Pháp đã tịch thu tài sản ở Bordeaux của Rothschild. Phát xít Đức tịch thu các tác phẩm nghệ thuật cùng các đồ vật quý giá khác từ nhánh gia đình Rothschild ở Áo.
Những năm qua, các điền trang nguy nga của Rothschild đã được tặng cho Chính phủ Anh và Pháp cũng như các tổ chức và trường đại học khác.
Đến những năm 1970, còn 3 ngân hàng Rothschild vẫn tồn tại, gồm 2 cơ sở ở London, Paris và một ngân hàng ở Thụy Sĩ. Năm 1982, chính phủ của Tổng thống Pháp Francois Mitterrand đã quốc hữu hóa cơ sở ở Paris.
Năm 2003, các ngân hàng ở Anh và Pháp đã hợp nhất. Baron David Rene James de Rothschild (SN 1942) trở thành chủ tịch.
Bước vào thế kỷ 21
Tài sản của gia đình đã được chia cho con cháu và những người thừa kế trong nhiều năm. Ngày nay, tài sản của Rothschild trải rộng ở nhiều ngành như dịch vụ tài chính, bất động sản, khai thác mỏ, năng lượng và hoạt động từ thiện. Gia tộc Rothschild cũng sở hữu hơn chục nhà máy rượu vang trên khắp thế giới.
Theo truyền thống, tài sản của Rothschild được đầu tư vào các tập đoàn có tổ chức chặt chẽ. Hầu hết các thành viên trong gia đình đều được các tập đoàn này tuyển dụng trực tiếp hoặc được đầu tư vào các hoạt động tạo ra của cải cho gia đình.
Tài sản của Nathan Rothschild gắn liền với các tài sản khác của gia đình và trở thành một phần của cải chung mà mỗi thành viên gia tộc Rothschild truyền lại cho thế hệ tiếp theo.
Phương châm của gia đình là Concordia, Integritas, Industria, có nghĩa là sự hòa hợp, liêm chính và công nghiệp.
Ngày nay, Tập đoàn Rothschild có cổ phần sở hữu ở nhiều công ty, trong đó có Air Products and Chemicals, Duke Energy, Glencore, Alliant Energy, Mitsubishi, FirstEnergy và Fortis.
Jacob Rothschild là người đứng đầu gia tộc Rothschild nhiều năm qua cho tới khi ông qua đời vào ngày 26/2/2024 mới đây. Thành viên còn sống giàu có nhất gia tộc Rothschild hiện nay là David Mayer De Rothschild. Ông là một nhà thám hiểm, nhà bảo vệ môi trường với tài sản ròng ước tính 10 tỷ USD.
