Giá vốn hàng bán là gì, thành phần và công thức tính chuẩn

Trong môi trường kinh doanh, hiểu rõ giá vốn hàng bán là gì là một phần quan trọng để quản lý tài chính hiệu quả và đưa ra các quyết định chiến lược đúng đắn. Trong bài viết sau đây, hãy cùng tìm hiểu sâu hơn về thuật ngữ này nhé.

Giá vốn hàng bán là gì? Giá vốn hàng bán tiếng Anh là gì?

“Giá vốn hàng bán (tiếng Anh COGS - Cost of Goods Sold) là tổng chi phí mà một doanh nghiệp phải chi trả để sản xuất hoặc mua hàng hóa để bán ra cho khách hàng.”

Đây là một trong những chỉ số quan trọng nhất để đánh giá lợi nhuận và hiệu suất kinh doanh của một công ty.

Giá vốn hàng bán bao gồm những gì?

Giá vốn hàng bán là tổng hợp của một loạt các khoản chi phí quan trọng trong quá trình sản xuất hoặc cung cấp dịch vụ. Điều này bao gồm các chi phí để mua thiết bị và máy móc phục vụ cho quá trình sản xuất, chi phí nguyên liệu và vật liệu đầu vào, chi phí sản xuất và lương nhân công, chi phí quản lý doanh nghiệp, chi phí vận chuyển hàng hóa và nhiều yếu tố khác.

Mỗi doanh nghiệp có thể có cách định nghĩa về giá vốn hàng bán khác nhau tùy thuộc vào hình thức kinh doanh và các điều khoản hợp đồng. Ví dụ, doanh nghiệp sản xuất trực sẽ có giá vốn hàng bán bao gồm giá nguyên liệu đầu vào, máy móc, nhân công… Trong khi đó, doanh nghiệp thương mại sẽ bao gồm hết các chi phí nhập hàng như giá nhập hàng từ bên cung cấp, chi phí vận chuyển hàng hóa từ đơn vị cung cấp về kho, bảo hiểm hàng hóa, thuế và nhiều khoản chi phí khác liên quan đến việc nhập hàng vào kho.

Vai trò của giá vốn hàng bán trong hoạt động kinh doanh

Giá vốn hàng bán (GVHB) đóng vai trò không thể phủ nhận đối với hoạt động kinh doanh của mọi tổ chức và doanh nghiệp. Dưới đây là những điểm quan trọng về tầm quan trọng của GVHB đối với hoạt động kinh doanh:

• Quản lý tài chính: GVHB là một trong những yếu tố quan trọng nhất trong việc quản lý tài chính của một doanh nghiệp. Việc hiểu rõ và kiểm soát GVHB giúp doanh nghiệp có cái nhìn rõ ràng về chi phí sản xuất và bán hàng, từ đó có thể đưa ra các quyết định tài chính hiệu quả.
• Tối ưu hóa lợi nhuận: GVHB trực tiếp ảnh hưởng đến lợi nhuận của một doanh nghiệp. Bằng cách quản lý GVHB một cách hiệu quả, doanh nghiệp có thể tối ưu hóa lợi nhuận thông qua việc giảm chi phí hoặc tăng giá bán sản phẩm.
• Xác định giá sản phẩm: GVHB là một trong những yếu tố quan trọng giúp xác định giá bán của sản phẩm. Bằng cách tính toán GVHB một cách chính xác, doanh nghiệp có thể đưa ra mức giá hợp lý, đảm bảo cân đối giữa lợi nhuận và sức mua của khách hàng.
• Quản lý hàng tồn kho: GVHB cung cấp thông tin về giá trị hàng tồn kho của doanh nghiệp. Việc hiểu rõ GVHB giúp doanh nghiệp quản lý và điều chỉnh hàng tồn kho một cách hiệu quả, tránh tình trạng tồn kho quá nhiều gây lãng phí hoặc tồn kho quá thấp gây thiếu hụt hàng hóa.
• Đánh giá hiệu suất kinh doanh: GVHB cung cấp thông tin quan trọng để đánh giá hiệu suất kinh doanh của một doanh nghiệp. Bằng cách so sánh GVHB với doanh thu và các chỉ số khác, doanh nghiệp có thể đánh giá hiệu suất sản xuất và bán hàng của mình và thúc đẩy sự phát triển.

Tóm lại, GVHB đóng vai trò không thể phủ nhận trong việc quản lý tài chính, tối ưu hóa lợi nhuận và xác định giá bán sản phẩm của một doanh nghiệp. Việc hiểu và quản lý GVHB một cách chính xác là chìa khóa để thành công trong hoạt động kinh doanh.

Công thức tính giá vốn hàng bán

Sau khi tìm hiểu về giá vốn hàng bán là gì cùng với vai trò của nó thì ngay bây giờ chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về cách tính.

Hiện nay, có 3 cách tính giá vốn hàng bán mà doanh nghiệp có thể sử dụng là Nhập trước - Xuất trước (FIFO), Nhập sau - Xuất trước (LIFO) và phương pháp tính chi phí trung bình. Nhưng có công thức cơ bản để tính giá vốn hàng bán là:

COGS = Hàng tồn kho đầu kỳ + Hàng mua trong kỳ - Hàng tồn kho cuối kỳ

Giả sử để tính toán giá vốn hàng bán của một công ty sản xuất giày thể thao, chúng ta cần thu thập các thông tin sau:

• Giá thành của các thành phần để sản xuất một đôi giày.
• Chi phí nhân công, vật liệu sản xuất và các chi phí liên quan đến quá trình sản xuất.
• Chi phí mua hàng từ các nhà cung cấp nguyên vật liệu.
• Chi phí lưu kho hàng tồn kho trong kho của công ty.

Sau đó, sử dụng công thức tính giá vốn hàng bán để tính toán chi phí tổng cộng cho việc sản xuất và bán ra một đôi giày.

Mỗi doanh nghiệp sẽ có đặc thù kinh doanh riẹng nên cách tính giá vốn hàng bán sẽ được áp dụng khác nhau theo 3 phương pháp phổ biến dưới đây:

Nhập trước - Xuất trước (FIFO)

Công thức FIFO (First In, First Out) được sử dụng để tính giá vốn hàng bán trong kế toán và quản lý hàng tồn kho. Công thức này giả định rằng hàng hóa được bán ra được xác định dựa trên giá mua của lô hàng đầu tiên được nhập vào kho. Dưới đây là công thức tính giá vốn hàng bán theo phương pháp FIFO:

Giá vốn hàng bán = Số lượng hàng bán ra x Giá mua của lô hàng đầu tiên trong kho

Trong đó:

• Số lượng hàng bán ra là số lượng hàng hóa được bán ra.
• Giá mua của lô hàng đầu tiên trong kho là giá mua của lô hàng đầu tiên được nhập vào kho và vẫn còn trong kho tại thời điểm hàng bán ra.

Công thức này đảm bảo rằng giá vốn hàng bán phản ánh giá mua của lô hàng đầu tiên được nhập vào kho, tạo ra một sự công bằng và logic trong việc xác định giá thành sản phẩm bán ra.

Nhập sau - Xuất trước (LIFO)

Công thức Nhập sau - Xuất trước (LIFO) của giá vốn hàng bán là một phương pháp khác trong kế toán và quản lý hàng tồn kho. LIFO giả định rằng hàng hóa được bán ra được xác định dựa trên giá mua của lô hàng cuối cùng được nhập vào kho. Dưới đây là công thức tính giá vốn hàng bán theo phương pháp LIFO:

Giá vốn hàng bán = Số lượng hàng bán ra x Giá mua của lô hàng cuối cùng trong kho

Trong đó:

• Số lượng hàng bán ra là số lượng hàng hóa được bán ra.
• Giá mua của lô hàng cuối cùng trong kho là giá mua của lô hàng cuối cùng được nhập vào kho và vẫn còn trong kho tại thời điểm hàng bán ra.

Phương pháp này cho phép giá vốn hàng bán phản ánh giá mua của lô hàng cuối cùng được nhập vào kho, có thể phản ánh chính xác tình hình thị trường nếu giá mua tăng theo thời gian. Tuy nhiên, LIFO có thể tạo ra một hiệu ứng thuế cao hơn trong môi trường với giá cả tăng dần.

Phương pháp tính chi phí trung bình (Bình quân gia quyền)

Phương pháp tính chi phí trung bình, hay còn gọi là phương pháp bình quân gia quyền, là một phương pháp khác để tính giá vốn hàng bán trong kế toán và quản lý hàng tồn kho. Phương pháp này tính giá vốn bán hàng dựa trên giá trung bình của toàn bộ hàng tồn kho. Dưới đây là công thức tính giá vốn hàng bán theo phương pháp này:

Giá trung bình của hàng tồn kho = (Tổng chi phí mua hàng) / (Tổng số lượng hàng tồn kho)

Giá vốn hàng bán = Số lượng hàng bán ra x Giá trung bình của hàng tồn kho

Trong đó:

• Tổng chi phí mua hàng là tổng số tiền đã chi trả để mua các lô hàng.
• Tổng số lượng hàng tồn kho là tổng số lượng hàng hóa còn lại trong kho.

Phương pháp này đảm bảo rằng giá vốn hàng bán được tính dựa trên giá trung bình của toàn bộ hàng tồn kho, giúp tránh được hiệu ứng của việc chọn lựa lô hàng cụ thể như trong FIFO và LIFO. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng việc tính toán đòi hỏi cập nhật liên tục và có thể phức tạp hơn so với các phương pháp khác.

Giá vốn hàng bán là tài sản hay nguồn vốn?

Giá vốn hàng bán không phải là tài sản hay nguồn vốn mà thực tế là một loại chi phí trong kinh doanh.

Trong ngữ cảnh kế toán, giá vốn hàng bán được ghi nhận như một phần của lợi nhuận gộp (gross profit) trên bảng cân đối kế toán. Nó thể hiện số tiền mà doanh nghiệp đã bỏ ra để sản xuất hoặc mua hàng hóa, kèm theo các chi phí liên quan để đưa sản phẩm đó tới khách hàng cuối cùng. Khi tính toán lợi nhuận, giá vốn hàng bán sẽ được trừ đi từ doanh thu để tính ra lợi nhuận gộp.

Đối với doanh nghiệp, việc quản lý và kiểm soát giá vốn hàng bán rất quan trọng. Nó ảnh hưởng trực tiếp đến biên lợi nhuận của doanh nghiệp và có thể ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh và sự phát triển bền vững. Do đó, việc hiểu và quản lý chi phí này là một phần không thể thiếu trong hoạt động kinh doanh.

Nguyên nhân giá vốn hàng bán bị sai và cách khắc phục

Dù đã có công thức hướng dẫn tính giá vốn hàng bán nhưng đại lượng này vẫn bị tính sai. Hãy cùng tìm hiểu lí do tính sai giá vốn hàng bán là gì và cách khắc phục trong từng trường hợp nhé.

Sai sót trong hạch toán

Một trong những nguyên nhân chính là sai sót trong quá trình hạch toán chi phí và lưu ký thông tin, có thể là do nhầm lẫn trong ghi chú, sai số trong quá trình nhập liệu, hoặc thiếu sót trong việc ghi nhận các khoản chi phí.

Để tránh điều này, doanh nghiệp cần kiểm tra và so sánh các dữ liệu chi phí với nguồn gốc ban đầu để xác định các sai sót; cải thiện quy trình hạch toán và cung cấp đào tạo cho nhân viên về cách thức hạch toán chính xác.

Thiếu hiểu biết về cách tính toán giá vốn

Một số doanh nghiệp có thể không hiểu rõ về cách tính toán giá vốn hàng bán hoặc không sử dụng các phương pháp tính toán chính xác dẫn đến việc tính toán giá vốn sai.

Cung cấp đào tạo và hướng dẫn cho nhân viên về cách tính toán giá vốn hàng bán, sử dụng phần mềm quản lý để tự động hóa quá trình tính toán sẽ giúp giảm thiểu sai sót.

Thay đổi giá cả và chi phí không được cập nhật

Khi có thay đổi về giá cả nguyên liệu, vận chuyển, hoặc các chi phí khác mà không được cập nhật đúng cách cũng có thể dẫn đến việc tính toán giá vốn không chính xác.

Thế nên, doanh nghiệp cần theo dõi và cập nhật các thay đổi về giá cả và chi phí liên tục, đảm bảo rằng các bản cập nhật được thực hiện kịp thời và thông tin được phân phối đến tất cả các bộ phận liên quan.

Sử dụng phương pháp tính toán không phù hợp

Mỗi loại doanh nghiệp có thể có yêu cầu và quy trình kinh doanh khác nhau và việc sử dụng phương pháp tính toán không phù hợp có thể dẫn đến việc tính toán giá vốn không chính xác.

Vậy nên, doanh nghiệp cần đánh giá và lựa chọn phương pháp tính toán giá vốn phù hợp với loại hình kinh doanh của doanh nghiệp. Nếu cần, có thể nhờ đến các chuyên gia hoặc tư vấn kế toán để chọn lựa phương pháp tối ưu.

Giá vốn hàng bán là một khái niệm quan trọng trong kế toán và quản lý tài chính doanh nghiệp. Hiểu rõ về khái niệm này và cách tính toán giúp doanh nghiệp quản lý tài chính hiệu quả, đưa ra các quyết định kinh doanh thông minh và đạt được lợi nhuận cao nhất. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã có cái nhìn tổng quan và sâu sắc hơn về giá vốn hàng bán là gì cũng như cách tính chính xác để đảm bảo đạt được lợi nhuận tối ưu.

Anh Thơ