Kiểm toán nội bộ là gì? Chức năng, vai trò của kiểm toán nội bộ trong doanh nghiệp.

Trong bối cảnh nền kinh tế ngày càng phát triển và hội nhập sâu rộng, các doanh nghiệp đứng trước nhiều cơ hội nhưng cũng đối mặt với không ít thách thức từ sự cạnh tranh gay gắt và rủi ro trong kinh doanh.

Chính vì vậy, việc kiểm soát chặt chẽ các hoạt động, nâng cao tính minh bạch và hiệu quả quản trị là yêu cầu tất yếu để doanh nghiệp phát triển bền vững.

Và trong môi trường kinh doanh hiện đại, kiểm toán nội bộ đóng một vai trò quan trọng, trở thành “cánh tay đắc lực” của ban lãnh đạo trong công tác quản trị doanh nghiệp.

Qua bài viết này, MAN - Master Accountant Network sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn những khái niệm cơ bản về kiểm toán nội bộ, vai trò và chức năng của loại hình kiểm toán này trong hoạt động của doanh nghiệp.

Chúng tôi cũng sẽ đề cập đến các nguyên tắc đạo đức nghề nghiệp cần tuân thủ, cùng với thực trạng và những câu hỏi thường gặp về kiểm toán nội bộ tại Việt Nam.

Kiểm toán nội bộ là gì?

Theo định nghĩa của Hiệp hội Kiểm toán và Kiểm soát Nội bộ Quốc tế (IIA), kiểm toán nội bộ là “một hoạt động đảm bảo và tư vấn khách quan, được thiết kế một cách khoa học để gia tăng giá trị và cải thiện hoạt động của một đơn vị, giúp đơn vị đạt được các mục tiêu bằng cách áp dụng một cách tiếp cận có hệ thống và kỷ luật để đánh giá và cải thiện tính hiệu quả của các quy trình quản lý rủi ro, kiểm soát nội bộ và điều hành trong đơn vị”.

Như vậy, kiểm toán nội bộ là hoạt động đánh giá một cách độc lập, khách quan các hoạt động của doanh nghiệp, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, kiểm soát và quản trị doanh nghiệp. Hoạt động này do bộ phận kiểm toán nội bộ của chính doanh nghiệp thực hiện và báo cáo trực tiếp lên Ban lãnh đạo và Hội đồng Quản trị.

Các chức năng của kiểm toán nội bộ trong doanh nghiệp

Kiểm toán báo cáo tài chính và tình hình kế toán

Bộ phận kiểm toán nội bộ có trách nhiệm kiểm tra, đánh giá tính trung thực, hợp lý và tuân thủ các quy định của báo cáo tài chính, đảm bảo thông tin tài chính được phản ánh chính xác, minh bạch. Qua đó, phát hiện các sai sót, gian lận và đề xuất biện pháp khắc phục, hoàn thiện hệ thống kế toán.

Bảo vệ danh tiếng và đạo đức của doanh nghiệp

Kiểm toán nội bộ giám sát việc tuân thủ các chuẩn mực đạo đức và pháp luật của doanh nghiệp, kịp thời phát hiện và ngăn chặn các hành vi gian lận, tham nhũng để bảo vệ uy tín và tài sản của doanh nghiệp.

Tối ưu hóa hệ thống trong doanh nghiệp

Thông qua việc đánh giá tính hiệu quả của các quy trình, chính sách nội bộ, kiểm toán nội bộ giúp nhận diện các rủi ro, điểm yếu và đưa ra các khuyến nghị nhằm cải thiện quy trình, tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu suất hoạt động.

Theo quy định tại Điều 6 Thông tư 27/2020/TT-BTC, nhiệm vụ của kiểm toán nội bộ bao gồm:

• Kiểm toán tuân thủ: Xem xét việc tuân thủ các chính sách, quy trình, quy định pháp luật…
• Kiểm toán hoạt động: Đánh giá mức độ đạt được các mục tiêu, nguồn lực, sự phù hợp của thông tin, an toàn tài sản…
• Kiểm toán tài chính: Xem xét độ tin cậy và tính hợp lý của thông tin tài chính
• Kiểm toán theo lĩnh vực đặc biệt theo yêu cầu quản lý: Như rà soát kế hoạch chiến lược, dự án, chương trình…

Vai trò của kiểm toán nội bộ

• Cung cấp thông tin độc lập, khách quan và đánh giá về các hoạt động cho Ban lãnh đạo và Hội đồng quản trị, hỗ trợ ban điều hành trong việc ra quyết định.
• Thực hiện chức năng kiểm tra, giám sát việc tuân thủ các quy định pháp luật, quy chế, quy trình nội bộ của doanh nghiệp.
• Đánh giá hệ thống quản lý rủi ro, kiểm soát nội bộ, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động và quản trị của doanh nghiệp.
• Phát hiện kịp thời các sai phạm, gian lận và báo cáo, đề xuất biện pháp khắc phục, xử lý.
• Tư vấn các khuyến nghị nhằm cải tiến quy trình, tiết kiệm chi phí và nâng cao hiệu suất, hiệu quả hoạt động.

Theo khảo sát của Hiệp hội Kiểm toán nội bộ Việt Nam, hơn 87% các doanh nghiệp sau khi có bộ phận kiểm toán nội bộ đã cải thiện được năng lực quản lý, giảm thiểu rủi ro, nâng cao hiệu quả hoạt động. Những con số này phần nào cho thấy vai trò quan trọng của kiểm toán nội bộ đối với doanh nghiệp.

Liên hệ ngay với MAN để được tư vấn và cung cấp dịch vụ xây dựng bộ phận kiểm toán nội bộ chuyên nghiệp, đáp ứng yêu cầu quản trị doanh nghiệp của bạn.

5 nguyên tắc đạo đức nghề nghiệp cơ bản của kiểm toán nội bộ

Để đảm bảo uy tín và chất lượng công việc, các kiểm toán viên nội bộ phải tuân thủ nghiêm ngặt 5 nguyên tắc đạo đức nghề nghiệp cơ bản theo quy định của Hiệp hội Kiểm toán nội bộ Việt Nam (VAIA) như sau:

Tính chính trực

• Thực hiện công việc một cách trung thực, có trách nhiệm và cẩn trọng
• Tuân thủ pháp luật và công bố thông tin theo quy định
• Không tham gia các hoạt động làm mất uy tín nghề nghiệp

Tính khách quan

• Khách quan, không thiên vị trong đánh giá, kết luận
• Không chấp nhận bất kỳ ưu đãi nào ảnh hưởng đến tính khách quan
• Công bố đầy đủ các thông tin quan trọng

Tính bảo mật

• Thận trọng bảo vệ thông tin thu thập được trong quá trình làm việc
• Không sử dụng thông tin vì lợi ích cá nhân hay mục đích trái pháp luật

Năng lực chuyên môn và tính thận trọng

• Chỉ thực hiện các công việc có đủ kiến thức và kinh nghiệm
• Tuân thủ các chuẩn mực thực hành kiểm toán nội bộ
• Không ngừng nâng cao năng lực, chất lượng dịch vụ

Tư cách nghề nghiệp

• Tôn trọng mục tiêu, đóng góp cho sự phát triển doanh nghiệp
• Tuân thủ pháp luật và công bố thông tin theo luật định

Thực trạng kiểm toán nội bộ tại Việt Nam

Tại Việt Nam, hoạt động kiểm toán nội bộ đã được khởi động từ những năm 1990 và phát triển mạnh mẽ hơn từ sau năm 2010 với sự ra đời của Luật Kiểm toán độc lập năm 2011 và các văn bản hướng dẫn.

Tuy nhiên, nhìn chung nhận thức của nhiều doanh nghiệp về vai trò và tầm quan trọng của kiểm toán nội bộ vẫn chưa cao. Theo số liệu của VAIA, chỉ có khoảng 15% doanh nghiệp xây dựng được bộ phận kiểm toán nội bộ phù hợp với quy định và chuẩn mực hiện hành.

Một trong những nguyên nhân là do nguồn nhân lực cho lĩnh vực này còn hạn chế cả về số lượng và chất lượng. Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp còn e ngại kiểm toán nội bộ sẽ làm gia tăng chi phí hoạt động.

Để phát huy vai trò của kiểm toán nội bộ, các chuyên gia khuyến nghị doanh nghiệp cần nâng cao nhận thức, đầu tư nguồn lực xây dựng bộ phận kiểm toán nội bộ chuyên nghiệp. Đồng thời, các cơ quan chức năng cũng cần có thêm các văn bản hướng dẫn chi tiết hơn để tạo khung pháp lý đồng bộ cho lĩnh vực kiểm toán nội bộ phát triển.

Những câu hỏi thường gặp về kiểm toán nội bộ

Trường hợp bắt buộc phải kiểm toán nội bộ theo quy định pháp luật?

Theo quy định hiện hành, kiểm toán nội bộ là bắt buộc đối với:

• Các tổ chức tín dụng (theo Luật Các tổ chức tín dụng 2010)
• Các doanh nghiệp nhà nước (theo Luật Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp 2014)
• Các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, doanh nghiệp niêm yết, doanh nghiệp kinh doanh chứng khoán quy mô lớn (theo Nghị định 05/2019/NĐ-CP)

Đối với các doanh nghiệp khác, tuy không bắt buộc nhưng khuyến khích nên thực hiện kiểm toán nội bộ để đảm bảo tính minh bạch và quản trị hiệu quả.

Xem thêm: Dịch vụ Kiểm toán Báo cáo Tài chính

Phạm vi công việc của kiểm toán nội bộ?

Theo Điều 6 Thông tư 27/2020/TT-BTC, phạm vi công việc của kiểm toán nội bộ bao gồm:

• Kiểm toán báo cáo tài chính: Xem xét tính trung thực, hợp lý của thông tin
• Kiểm toán tuân thủ: Đánh giá việc tuân thủ quy định, chính sách trong nội bộ doanh nghiệp và pháp luật
• Kiểm toán hoạt động: Đánh giá hoạt động đạt kế hoạch, sử dụng nguồn lực hiệu quả…
• Kiểm toán công nghệ thông tin, kiểm toán theo lĩnh vực đặc biệt theo yêu cầu quản lý

Phân biệt kiểm toán nội bộ và kiểm toán độc lập?

• Về chủ thể: Kiểm toán nội bộ do bộ phận trong nội bộ doanh nghiệp thực hiện; kiểm toán độc lập do công ty kiểm toán bên ngoài thực hiện.
• Về đối tượng: Kiểm toán nội bộ đánh giá toàn bộ hoạt động của doanh nghiệp; kiểm toán độc lập tập trung chủ yếu vào báo cáo tài chính.
• Về mục đích: Kiểm toán nội bộ hỗ trợ Ban lãnh đạo trong công tác quản trị, điều hành doanh nghiệp; kiểm toán độc lập nhằm đưa ra ý kiến về tính trung thực của báo cáo tài chính để bảo vệ các bên liên quan bên ngoài như cổ đông, chủ nợ…
• Về đối tượng báo cáo: Kiểm toán nội bộ báo cáo trực tiếp với Ban lãnh đạo và Hội đồng quản trị doanh nghiệp; kiểm toán độc lập báo cáo cho các bên liên quan bên ngoài.
• Mặc dù có sự khác biệt về đối tượng và mục đích, nhưng kiểm toán nội bộ và kiểm toán độc lập có thể phối hợp, tham khảo kết quả của nhau để nâng cao hiệu quả công việc.

Với hơn 25 năm kinh nghiệm, MAN - Master Accountant Network đã trở thành đơn vị đi đầu trong lĩnh vực kiểm toán và tư vấn tài chính, kế toán tại Việt Nam.

Xem thêm: Dịch vụ kiểm toán nội bộ của MAN, giải pháp tối ưu cho doanh nghiệp

Chúng tôi hiểu rõ tầm quan trọng của kiểm toán nội bộ đối với hoạt động quản trị doanh nghiệp và sẵn sàng cung cấp các giải pháp xây dựng bộ phận kiểm toán nội bộ chuyên nghiệp, hiệu quả.

Đội ngũ chuyên gia của MAN sẽ tư vấn cho doanh nghiệp về mô hình tổ chức, quy chế hoạt động, chương trình đào tạo nhân sự… đảm bảo bộ phận kiểm toán nội bộ được thiết lập phù hợp với chuẩn mực và thực tiễn của doanh nghiệp.

Hơn nữa, với mạng lưới đối tác rộng khắp, MAN cũng có thể hỗ trợ tìm kiếm, tuyển dụng nguồn nhân lực ưu tú và giàu kinh nghiệm cho bộ phận kiểm toán nội bộ của khách hàng.

Liên hệ ngay với MAN để được tư vấn chi tiết về các gói dịch vụ xây dựng bộ phận kiểm toán nội bộ cùng chính sách giá ưu đãi dành riêng cho khách hàng của chúng tôi!

Với đội ngũ chuyên gia nhiều năm kinh nghiệm, am hiểu sâu sắc về kiểm toán và tình hình thực tế của các doanh nghiệp Việt Nam, MAN tự tin sẽ trở thành đối tác đáng tin cậy, mang đến cho bạn giải pháp xây dựng bộ phận kiểm toán nội bộ chuyên nghiệp, phù hợp nhất.

Sự hợp tác với MAN sẽ giúp bạn:

• Thiết lập bộ phận kiểm toán nội bộ đạt chuẩn
• Nâng cao tính minh bạch, hiệu quả các quy trình doanh nghiệp
• Kiểm soát chặt chẽ hệ thống quản lý rủi ro và kiểm soát nội bộ
• Tiết kiệm chi phí nhờ các khuyến nghị cải tiến quy trình
• Tăng cường hỗ trợ cho Ban lãnh đạo trong việc ra quyết định quản trị

Đừng bỏ lỡ cơ hội tăng cường năng lực quản trị và phát triển bền vững cho doanh nghiệp của bạn.

Gọi ngay cho chúng tôi theo hotline 0903 963 163 hoặc gửi yêu cầu qua website để được tư vấn miễn phí về dịch vụ kiểm toán nội bộ của MAN!

Với những ưu điểm vượt trội trong việc kiểm soát rủi ro, nâng cao hiệu quả, tuân thủ pháp luật và tối ưu hóa các hoạt động quản trị, kiểm toán nội bộ đã trở thành một phần không thể thiếu trong hệ thống quản trị của các doanh nghiệp hiện đại. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả như mong muốn, doanh nghiệp cần:

• Nâng cao nhận thức về vai trò, tầm quan trọng của kiểm toán nội bộ
• Xây dựng bộ phận kiểm toán nội bộ chuyên nghiệp, đáp ứng các yêu cầu, chuẩn mực
• Đầu tư nguồn lực đào tạo, đãi ngộ đội ngũ nhân sự kiểm toán nội bộ
• Đảm bảo sự độc lập và khách quan của hoạt động kiểm toán nội bộ

Với hơn 25 năm kinh nghiệm đồng hành cùng nhiều doanh nghiệp lớn trên khắp cả nước, MAN - Master Accountant Network hiểu rõ tầm quan trọng của hoạt động kiểm toán nội bộ đối với sự thành công trong kinh doanh.

Chúng tôi tự tin sẽ mang đến cho khách hàng các giải pháp hiệu quả, bảo đảm xây dựng bộ phận kiểm toán nội bộ vững mạnh, đáp ứng mọi yêu cầu nghiệp vụ và quy định pháp lý liên quan.

Đồng thời, với tiêu chí “Làm đúng ngay từ đầu”, MAN cam kết mang lại dịch vụ chất lượng cao nhất, đảm bảo các quy trình được thiết kế và vận hành hiệu quả, bảo vệ tối đa lợi ích hợp pháp cho khách hàng.

Nếu doanh nghiệp của bạn đang có nhu cầu thiết lập hoặc cải tiến bộ phận kiểm toán nội bộ, đừng chần chừ mà hãy liên hệ với chúng tôi ngay hôm nay! Với đội ngũ chuyên gia tâm huyết, MAN hứa hẹn sẽ mang lại cho bạn những trải nghiệm dịch vụ hoàn hảo nhất, đáng tin cậy nhất để cùng vững bước trên con đường phát triển bền vững.