1. Màu nước là gì?
Màu nước đã tồn tại và phát triển qua nhiều thế kỷ, được sử dụng trong nghệ thuật từ thời kỳ cổ đại đến hiện đại. Pigment, thành phần chính tạo nên màu sắc, có thể được chiết xuất từ nhiều nguồn tự nhiên như khoáng chất, thực vật, và côn trùng. Ngày nay, ngoài các nguồn tự nhiên, pigment còn được tổng hợp từ các chất hóa học để tạo ra các màu sắc đa dạng và bền hơn.
Chất nhũ hóa, thường là Gum Arabic, có vai trò quan trọng trong việc liên kết các hạt sắc tố với nhau và với giấy khi vẽ. Gum Arabic là một loại nhựa cây được chiết xuất từ cây keo, có khả năng hòa tan trong nước và tạo màng mỏng khi khô. Điều này giúp màu nước có độ trong suốt và dễ dàng pha trộn, tạo ra các hiệu ứng màu sắc phong phú và tinh tế.
Ngoài Gum Arabic, một số nhà sản xuất còn sử dụng các chất nhũ hóa khác như mật ong hoặc glycerin để tăng cường độ dẻo và thời gian khô của màu nước. Tùy thuộc vào từng loại pigment và chất nhũ hóa được sử dụng, mỗi thương hiệu màu nước có thể mang lại những trải nghiệm và hiệu quả màu sắc khác nhau cho nghệ sĩ, tạo nên những bức tranh màu nước đặc biệt theo từng cá nhân.
Để sử dụng màu nước một cách hiệu quả và tạo ra những tác phẩm nghệ thuật đẹp mắt, bạn cần có các dụng cụ sau:
- Bộ màu nước: Bộ màu nước có thể bao gồm các ống màu hoặc các khay màu nén. Chọn loại có chất lượng tốt để màu sắc tươi sáng và dễ pha trộn.
- Cọ vẽ: Cọ vẽ màu nước có nhiều kích cỡ và hình dạng khác nhau. Cọ lông mềm thường được ưa chuộng vì chúng giữ được nhiều nước và dễ dàng tạo các đường nét mềm mại. Các loại cọ phổ biến gồm cọ tròn, cọ bẹt, và cọ chổi.
- Giấy vẽ màu nước: Giấy vẽ màu nước phải đủ dày và có khả năng hút nước tốt để không bị cong hoặc rách khi sử dụng nhiều nước. Giấy có độ nhám khác nhau sẽ tạo ra hiệu ứng khác nhau cho bức tranh.
- Bảng pha màu (Palette): Dùng để pha trộn các màu sắc với nhau. Bảng pha màu có thể làm bằng nhựa, sứ hoặc kim loại, và nên có nhiều ngăn để dễ dàng pha màu.
- Chén nước: Cần ít nhất hai chén nước - một để làm sạch cọ và một để lấy nước sạch khi cần. Điều này giúp giữ màu sắc không bị lẫn lộn và luôn tươi sáng.
- Khăn giấy hoặc vải mềm: Dùng để lau khô cọ, thấm bớt nước hoặc sửa lỗi trên giấy. Khăn giấy hoặc vải mềm có thể giúp kiểm soát lượng nước trên cọ.
- Băng keo họa sĩ: Dùng để cố định giấy lên bề mặt vẽ, giúp giấy không bị cong khi ướt và tạo các đường viền sắc nét khi cần.
- Bút chì và tẩy: Dùng để phác thảo hình ảnh trước khi tô màu nước. Nên dùng bút chì có nét nhẹ để dễ xóa và không làm hằn giấy.
- Khay đựng cọ: Giúp giữ cọ sạch sẽ và tiện lợi khi sử dụng. Khay này cũng giúp bảo quản cọ tránh bị hỏng do đặt nằm ngang hoặc lẫn lộn với các dụng cụ khác.
- Bảng vẽ (Drawing Board): Cung cấp một bề mặt cứng cáp để vẽ và có thể dễ dàng di chuyển khi cần.
Các dụng cụ này là cơ bản và cần thiết cho việc vẽ màu nước. Việc lựa chọn và bảo quản dụng cụ đúng cách sẽ giúp bạn tạo ra những tác phẩm nghệ thuật đẹp và bền lâu.
Quy tắc pha màu cơ bản:
Vòng tròn màu sắc: Vòng tròn màu sắc là công cụ hữu ích giúp bạn hiểu rõ mối quan hệ giữa các màu sắc. Ba màu chính (đỏ, vàng, xanh dương) được đặt ở ba vị trí đều nhau trên vòng tròn. Khi pha trộn hai màu chính với nhau, bạn sẽ tạo ra các màu thứ cấp (cam, xanh lá cây, tím). Pha trộn hai màu thứ cấp với nhau sẽ tạo ra các màu cấp ba.
Tỷ lệ pha màu: Tỷ lệ pha màu quyết định đến độ sáng tối và độ bão hòa của màu sắc. Để pha màu sáng, bạn cần sử dụng nhiều màu trắng hơn. Để pha màu tối, bạn cần sử dụng nhiều màu đen hơn. Để pha màu bão hòa, bạn cần sử dụng nhiều màu sắc hơn.
Pha màu theo thứ tự: Nên pha màu từ nhạt đến đậm, từ đơn giản đến phức tạp. Tránh pha trộn quá nhiều màu sắc cùng lúc vì có thể khiến màu sắc bị đục và bẩn
Một số lưu ý khi pha màu nước:
- Nên pha màu trước khi vẽ để tránh lãng phí thời gian và màu vẽ.
- Vệ sinh cọ vẽ thường xuyên để tránh màu sắc bị pha trộn không mong muốn.
- Thử nghiệm pha màu trên giấy nháp trước khi vẽ lên tác phẩm chính.
- Kiên nhẫn và luyện tập thường xuyên để nâng cao kỹ năng pha màu nước.
4. Các Bước Cơ Bản Khi Vẽ Tranh Màu Nước
4.1. Chọn Chủ Đề và Bố Cục
Trước hết, hãy chọn chủ đề bạn muốn vẽ. Chủ đề có thể là phong cảnh, chân dung, tĩnh vật hay trừu tượng. Sau khi chọn được chủ đề, bạn cần tạo một bố cục cơ bản. Bố cục giúp xác định vị trí của các yếu tố chính trong bức tranh và tạo sự cân đối, hài hòa. Việc lập bố cục trước sẽ giúp bạn tránh được tình trạng phải thay đổi nhiều trong quá trình vẽ, tiết kiệm thời gian và công sức.
4.2. Bắt Đầu Với Lớp Phủ Nhạt
Trước khi bắt đầu sơn màu chính, hãy tạo một lớp phủ nhạt bằng cách pha màu sơn với nhiều nước. Lớp phủ này không chỉ tạo ra một nền màu cơ bản cho các lớp màu tiếp theo mà còn giúp xác định các mảng lớn của bức tranh. Hãy sử dụng cọ lớn để phủ lớp màu nhạt này lên toàn bộ bề mặt giấy, chú ý để màu lan tỏa đều và mịn màng.
4.3. Xây Dựng Lớp Màu
Khi lớp phủ nhạt đã khô, bắt đầu xây dựng các lớp màu khác. Hãy làm việc từ các vùng xa hơn (background) và dần dần di chuyển đến các vùng gần hơn (foreground). Điều này giúp tạo ra sự sâu và chiều sâu cho bức tranh. Sử dụng nước để pha màu và điều chỉnh độ đậm nhạt. Khi đặt màu nước lên giấy, hãy để màu tự lan ra trong các vùng pha màu khác nhau để tạo hiệu ứng mượt mà. Việc kiểm soát lượng nước trên cọ là rất quan trọng để đạt được độ trong suốt mong muốn.
4.4. Tạo Hiệu Ứng Ánh Sáng và Bóng
Để tạo hiệu ứng ánh sáng và bóng, hãy sử dụng các lớp màu sáng hơn cho các vùng được chiếu sáng và lớp màu tối hơn cho các vùng bị bóng. Bạn có thể sử dụng kỹ thuật đổ màu (wash) để tạo ra các mảng màu lớn hoặc kỹ thuật ướt trên ướt (wet-on-wet) để màu sắc tự hòa quyện và lan tỏa một cách tự nhiên. Kỹ thuật ướt trên khô (wet-on-dry) sẽ giúp bạn kiểm soát tốt hơn các đường nét và chi tiết.
4.5. Chi Tiết và Hoàn Thiện
Khi lớp màu cơ bản đã hoàn thành và khô, bạn có thể bắt đầu thêm các chi tiết nhỏ để hoàn thiện bức tranh. Sử dụng bút chì mềm hoặc bút lông để vẽ các chi tiết như sọc ánh sáng, nét vẽ tinh tế. Những chi tiết này sẽ tạo sự sống động và tăng tính chân thực cho bức tranh. Hãy chú ý đến các chi tiết nhỏ như lá cây, tóc, hoặc các đường vân trên bề mặt của vật thể.
5. Các kĩ thuật vẽ tranh bằng màu nước cơ bản mà người mới bắt đầu cần biết
Vẽ tranh bằng màu nước là một nghệ thuật tinh tế và phong phú, đòi hỏi sự kiên nhẫn và thực hành. Dưới đây là một số kỹ thuật cơ bản mà người mới bắt đầu cần biết để tạo ra những tác phẩm đẹp mắt và chuyên nghiệp.
5.1. Kỹ Thuật Ướt Trên Ướt (Wet-on-Wet)
Kỹ thuật này bao gồm việc đặt màu nước ướt lên bề mặt giấy đã được làm ướt trước đó. Kết quả là màu sắc sẽ lan tỏa và hòa quyện vào nhau, tạo ra các chuyển màu mềm mại và hiệu ứng mượt mà.
- Cách Thực Hiện: Làm ướt giấy bằng nước sạch trước, sau đó thoa màu nước lên bề mặt giấy còn ướt.
- Ứng Dụng: Thường được dùng để vẽ bầu trời, biển, hoặc các vùng nền lớn cần chuyển màu tự nhiên.
5.2. Kỹ Thuật Ướt Trên Khô (Wet-on-Dry)
Kỹ thuật này bao gồm việc đặt màu nước ướt lên bề mặt giấy khô. Điều này giúp kiểm soát tốt hơn các đường nét và chi tiết, tạo độ sắc nét cho bức tranh.
- Cách Thực Hiện: Thoa màu nước trực tiếp lên giấy khô.
- Ứng Dụng: Thích hợp cho việc vẽ các chi tiết nhỏ, đường viền hoặc các khu vực cần độ sắc nét cao.
5.3. Kỹ Thuật Đổ Màu (Wash)
Đây là kỹ thuật cơ bản nhất trong màu nước, tạo ra một lớp màu đồng nhất trên toàn bộ hoặc một phần của bức tranh.
- Cách Thực Hiện: Pha màu nước với nhiều nước để tạo ra một màu nhạt, sau đó thoa đều lên giấy bằng cọ lớn.
- Ứng Dụng: Dùng để tạo nền hoặc các khu vực màu đồng nhất.
5.4. Kỹ Thuật Lớp Phủ (Glazing)
Kỹ thuật này bao gồm việc thêm nhiều lớp màu trong suốt lên nhau. Mỗi lớp phải khô hoàn toàn trước khi thêm lớp tiếp theo.
- Cách Thực Hiện: Thoa một lớp màu mỏng và để khô, sau đó tiếp tục thoa các lớp màu khác nhau lên trên.
- Ứng Dụng: Tạo chiều sâu và độ phong phú cho màu sắc, thường dùng trong vẽ chân dung hoặc các vật thể cần độ chi tiết cao.
5.5. Kỹ Thuật Làm Mờ (Blending)
Kỹ thuật làm mờ giúp chuyển màu một cách mượt mà giữa các vùng khác nhau của bức tranh.
- Cách Thực Hiện: Thoa màu nước lên giấy và dùng cọ sạch, ẩm để làm mờ ranh giới giữa các màu.
- Ứng Dụng: Dùng để tạo các chuyển màu nhẹ nhàng, ví dụ như trong vẽ bầu trời hoặc nước.
5.6. Kỹ Thuật Chải Khô (Dry Brush)
Kỹ thuật này tạo ra các nét vẽ có kết cấu, thường thấy trong các bức tranh có chi tiết thô ráp.
- Cách Thực Hiện: Sử dụng cọ khô hoặc chỉ hơi ẩm, thoa màu lên giấy khô để tạo ra các nét vẽ thô.
- Ứng Dụng: Dùng để vẽ các chi tiết như cỏ, lông động vật, hoặc các bề mặt kết cấu.
5.7. Kỹ Thuật Muối (Salt Technique)
Muối được sử dụng để tạo ra các hiệu ứng kết cấu thú vị trên màu nước ướt.
- Cách Thực Hiện: Rắc một ít muối lên bề mặt màu nước ướt và chờ cho đến khi khô, sau đó phủi bỏ muối để lại các hoa văn độc đáo.
- Ứng Dụng: Thích hợp cho việc tạo hiệu ứng kết cấu trên bề mặt nước hoặc đá.
5.8. Kỹ Thuật Nhấc Màu (Lifting)
Kỹ thuật này bao gồm việc loại bỏ màu nước khỏi giấy để tạo ra các vùng sáng hoặc để sửa lỗi.
- Cách Thực Hiện: Sử dụng một miếng bọt biển, cọ sạch hoặc khăn giấy để nhấc màu nước còn ướt khỏi giấy.
- Ứng Dụng: Sử dụng để tạo các vùng sáng hoặc sửa các chi tiết chưa hài lòng.
5.9. Kỹ Thuật Xử Lý Chất Lỏng (Dropping Color)
Kỹ thuật này tạo ra các vệt màu tự nhiên và bất ngờ trên bức tranh.
- Cách Thực Hiện: Nhỏ giọt màu nước vào các vùng ướt để màu tự lan tỏa và pha trộn.
- Ứng Dụng: Thích hợp cho các bức tranh trừu tượng hoặc tạo các hiệu ứng bất ngờ.
5.10. Kỹ Thuật Băng Keo (Masking)
Băng keo hoặc chất che phủ được sử dụng để bảo vệ các khu vực không muốn sơn màu.
- Cách Thực Hiện: Đặt băng keo hoặc chất che phủ lên giấy trước khi thoa màu nước, sau khi màu khô, gỡ bỏ băng keo để lại các vùng trắng.
- Ứng Dụng: Dùng để tạo các vùng sáng hoặc các chi tiết nhỏ mà không bị nhiễm màu.
Những kỹ thuật cơ bản này sẽ giúp người mới bắt đầu làm quen với màu nước và phát triển kỹ năng vẽ của mình. Thực hành thường xuyên và thử nghiệm với các kỹ thuật khác nhau sẽ giúp bạn khám phá ra phong cách riêng và cải thiện kỹ thuật vẽ tranh của mình. Hãy nhớ rằng, kiên nhẫn và sáng tạo là chìa khóa để thành công trong nghệ thuật màu nước.
