M&A là gì? Những điều nhà đầu tư cần biết

M&A là thuật ngữ không còn xa lạ gì trong giới đầu tư, kinh doanh. Chắc hẳn bạn đã từng nghe qua về các thương vụ M&A nổi tiếng và thành công, tuy nhiên lại chưa thực sự hiểu rõ về loại hình này. Trong bài viết dưới đây, Vietcap sẽ giúp nhà đầu tư hiểu rõ hơn về M&A là gì và các hình thức M&A phổ biến.

M&A liệu có phải là hoạt động giành quyền kiểm soát doanh nghiệp thông qua sáp nhập hoặc mua lại giữa các doanh nghiệp?

M&A là gì?

M&A là tên viết tắt của cụm từ tiếng Anh Mergers (Sáp nhập) và Acquisitions (Mua lại). M&A là hoạt động giành quyền kiểm soát doanh nghiệp thông qua hình thức sáp nhập hoặc mua lại giữa hai hay nhiều doanh nghiệp để sở hữu 1 phần hoặc toàn bộ doanh nghiệp đó.

M&A gồm 2 hành động hoàn toàn khác biệt: Sáp nhập và mua lại. Cụ thể như:

M (Mergers) hay sáp nhập: là hình thức liên kết giữa các doanh nghiệp thường có cùng quy mô với nhau để tạo ra một doanh nghiệp mới. Công ty bị sáp nhập chuyển toàn bộ tài sản, quyền, nghĩa vụ và lợi ích hợp pháp sang công ty nhận sáp nhập, đồng thời chấm dứt sự tồn tại của công ty bị sáp nhập để trở thành một công ty mới. Các tổ chức này có thể là đối thủ cạnh tranh của nhau, hoặc có cùng một nhà cung cấp và đối tượng khách hàng.
A (Acquisitions) hay mua lại: là hình thức kết hợp mà doanh nghiệp lớn sẽ mua các doanh nghiệp nhỏ và yếu hơn, các doanh nghiệp bị mua lại này vẫn giữ tư cách pháp nhân cũ và doanh nghiệp mua lại sẽ có quyền sở hữu hợp pháp đối với doanh nghiệp mình mới mua. Hoạt động mua lại thường được các công ty có quy mô lớn, tầm cỡ thực hiện để mua lại các doanh nghiệp nhỏ và giành quyền kiểm soát chúng.

Tuy khác nhau nhưng kết quả của 2 hành động M&A lại như nhau, ta chỉ cần quan tâm đối tượng như thế nào để đưa ra quyết định là “Sáp nhập” hay “Mua lại”.

Lợi ích và hạn chế mà thương vụ M&A đem lại là gì?

Hoạt động M&A sẽ tạo ra giá trị tăng thêm (giá trị cộng hưởng) nhờ giảm chi phí, mở rộng thị phần, tăng doanh thu hoặc tạo ra cơ hội tăng trưởng mới. Giá trị cộng hưởng có được từ mỗi thương vụ M&A sẽ giúp cho hoạt động kinh doanh hiệu quả và giá trị doanh nghiệp sau M&A được nâng cao.

Lợi ích của hoạt động M&A

Ta có thể kể ra một số lợi ích của M&A như:

Hoạt động M&A giúp nâng cao quy mô ban đầu của doanh nghiệp, từ đó cải thiện hiệu quả kinh doanh. Bởi khi quy mô sản xuất tăng tiếp cận được nguồn nguyên liệu lớn với giá thành rẻ, qua đó quá trình sản xuất kinh doanh của công ty được tối ưu hơn.
M&A giúp nâng cao năng lực phân phối đồng thời mở rộng phạm vi tiêu thụ sản phẩm ở nhiều khu vực khác nhau, giúp gia tăng chi nhánh, từ đó cải thiện được kênh phân phối hàng hóa.
Đồng thời, các lợi ích rõ ràng nhất mà hoạt động M&A mang lại là giúp nâng cao quy mô doanh nghiệp, giảm chi phí nhân lực, cải thiện nguồn lực tài chính cũng như nâng cao trình độ công nghệ - kỹ thuật.

Những hạn chế của M&A

Bên cạnh những lợi ích mà thương vụ M&A mang lại, thì việc sáp nhập và mua lại cũng tồn tại một số hạn chế như:

Việc tiến hành mua lại một doanh nghiệp nào đó thường sẽ khá tốn kém chi phí để có thể nắm giữ quyền kiểm soát đối với doanh nghiệp đó.
Các vấn đề pháp lý liên quan đến những thương vụ M&A tương đối phức tạp, yêu cầu khoản chi phí lớn để xử lý các vấn đề pháp lý này.
Việc tập trung nguồn tài chính lớn để mua lại 1 doanh nghiệp khác có thể khiến doanh nghiệp của bạn bỏ lỡ nhiều cơ hội phát triển kinh doanh khác trên thị trường
Vấn đề phát sinh sau khi sáp nhập 2 doanh nghiệp với nhau có thể gây ra một số khó khăn cho quá trình quản lý, vận hành tác động tiêu cực lên kết quả kinh doanh trong ngắn hạn

Các hình thức M&A phổ biến hiện nay

Để hiểu cụ thể về các chiến lược M&A là gì, bạn cần nắm được rõ các hình thức M&A phổ biến hiện nay. Sau đây, là 3 hình thức Mergers & Acquisitions được ứng dụng phổ biến nhất:

Hình thức M&A theo chiều dọc

Hoạt động sáp nhập với mục đích kết hợp 2 doanh nghiệp có cùng chuỗi giá trị sản xuất, nhưng lại khác biệt về quá trình sản xuất đang thực hiện. Đặc điểm của hoạt động M&A theo chiều dọc giúp kiểm soát và nâng cao chất lượng hàng hóa, đầu ra cho mỗi sản phẩm. Từ đó, M&A theo chiều dọc sẽ giúp kiểm soát nâng cao chất lượng đầu ra của sản phẩm tận dụng được nguồn lợi so với đối thủ cạnh tranh, từ đó cắt giảm được chi phí sản xuất cho doanh nghiệp.

Hình thức M&A theo chiều ngang

Hoạt động này là sáp nhập các công ty đang cạnh tranh trực tiếp với nhau. Các doanh nghiệp này đa phần có điểm chung là sản phẩm hay hình thức mua bán và cả phân khúc khách hàng. Hiệu quả từ hoạt động M&A theo chiều ngang đem lại sẽ giúp gia tăng thị phần, tăng doanh thu lợi nhuận, đồng thời tăng khả năng cạnh tranh với các doanh nghiệp khác.

Hình thức M&A kết hợp

Hình thức này là việc mua bán, sáp nhập để hình thành nên doanh nghiệp, tập đoàn lớn. Việc sáp nhập này thường được diễn ra giữa những công ty đang cùng phục vụ chung một nhóm đối tượng khách hàng, trong cùng một lĩnh vực cụ thể nhưng lại không cung cấp sản phẩm giống nhau. Các sản phẩm này có thể hỗ trợ lẫn nhau, đi cùng nhau để đáp ứng tốt nhất nhu cầu của khách hàng, qua đó giúp nâng cao chất lượng dịch vụ và uy tín của doanh nghiệp.

Hình thức M&A này sẽ mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp như: Đa dạng hóa các mặt hàng, sản phẩm, giúp gia tăng lợi nhuận, giảm thiểu rủi ro cho doanh nghiệp, đồng thời tiếp cận được các nguồn tài nguyên khách hàng có sẵn…

Cách định giá các thương vụ M&A mà bạn nên biết

Làm thế nào để có thể định giá trong M&A? Để chuẩn bị tốt nhất cho một thương vụ M&A, các doanh nghiệp cần phải tính toán cổ phần cũng như định lượng được khối tài sản trong công ty. Dưới đây là một số cách tính M&A được nhiều doanh nghiệp áp dụng.

Dựa vào tỷ suất P/E

Doanh nghiệp bên tiến hành mua hoàn toàn có thể sử dụng phương pháp so sánh mức P/E trung bình của cổ phiếu trong cùng ngành để xác định được mức giá chào mua một cách hợp lý. Xem lại các chỉ số cơ bản trong chứng khoán

Dựa vào tỷ suất Giá trị doanh nghiệp trên Doanh thu (EV/Sales)

Với phương pháp này, doanh nghiệp bên mua sẽ so sánh chỉ số này với một số doanh nghiệp hay công ty khác trong ngành và sẽ chào giá mua phù hợp và thường sẽ gấp một cơ số lần doanh thu.

Dựa vào chi phí thay thế

Ngoài hai cách tính nêu trên, việc định giá mua bán còn được tính toàn dựa vào việc cân nhắc các yếu tố chi phí khi thiết lập một doanh nghiệp từ đầu so với việc mua một doanh nghiệp đang có sẵn. Bên mua hoàn toàn có thể lựa chọn đàm phán mua lại công ty đang tồn tại với giá trị bên bán đưa ra hoặc cũng có thể thành lập một công ty mới tương tự để cạnh tranh với nó nếu chi phí bên bán quá cao.

Tuy nhiên, để xây dựng được một công ty mới đòi hỏi sẽ mất khá nhiều thời gian để có thể tập hợp được một đội ngũ quản lý và nhân sự tốt, hay mua sắm tài sản trang thiết bị sản xuất cũng như tìm kiếm khách hàng, chưa kể đến việc là còn phải cạnh tranh với công ty đang tồn tại có nhiều kinh nghiệm trên thị trường. Tài sản có thể mua được nhưng kinh nghiệm cũng như chất lượng nguồn nhân lực không phải muốn có là có mà nó cần nhiều thời gian.

Cuối cùng là phương pháp chiết khấu dòng tiền (DCF)

Cash Flow được xem là một trong những yếu tố vô cùng quan trọng trong quá trình vận hành của doanh nghiệp. Và DCF là một công cụ giúp định giá liên quan tới Cash Flow và là phương pháp không thể thiếu trong quá trình Mua bán và Sáp nhập.

Mục đích chính của DCF là giúp xác định chính xác giá trị hiện tại của dòng tiền trong công ty dựa trên những ước tính có cơ sở về dòng tiền mặt trong tương lai. Tất nhiên, DCF cũng tồn tại những hạn chế nhất định nhưng nó vẫn được sử dụng phổ biến vì có rất ít công cụ nào hiện nay có thể cạnh tranh được với phương thức định giá này về mặt lý thuyết.

Một số thương vụ M&A tiêu biểu trong năm qua

Đầu tiên phải kể đến là thương vụ Ngân hàng UOB (Singapore) mua lại toàn bộ mảng ngân hàng bán lẻ của Citigroup tại thị trường Việt Nam. Đây là 1 phần nhỏ trong thương vụ trị giá 3,7 tỷ USD của Citigroup bán lại mảng bán lẻ tại 4 quốc gia thuộc khu vực Đông Nam Á (bao gồm Thái Lan, Malaysia, Indonesia và cả Việt Nam) cho UOB, giá trị chi tiết về thương vụ không được tiết lộ.

Tiếp theo là thương vụ De Heus Group (Hà Lan) mua lại toàn bộ mảng thức ăn chăn nuôi của Tập đoàn Masan ước tính giá trị vào khoảng 600 - 700 triệu USD.

Thương vụ SK Group (Hàn Quốc) mua 16,26% cổ phần của Masan tại VinCommerce giá trị khoảng 410 triệu USD và thương vụ mua đến 85% cổ phần của Phúc Long, giá trị 280 triệu USD.

Trong đó Masan mua Phúc Long được chia làm 3 đợt. Đợt cuối, Masan đã mua 10,8 cổ phiếu tương đương 34% vốn cổ phần của CTCP Phúc Long Heritage với tổng số tiền thanh toán thời điểm đó là 3.618 triệu VND. Như vậy, định giá cho Phúc Long tiếp tục được nâng lên mức 10.640 tỷ đồng ( vào khoảng 450 triệu USD).

Tập đoàn Sumitomo Mitsui Financial Group (Nhật Bản) mua đến 49% cổ phần VPBank tại FE Credit (trị giá thương vụ 1,4 tỷ USD).

Xem lại: Quan hệ đối tác VPBank và SMBC ngày càng thăng hoa, ‘người mai mối’ sẽ nhận về bao nhiêu?

Bài viết trên đây đã giới thiệu cho các bạn M&A là gì và một số thương vụ M&A tiêu biểu trong thời gian gần đây tại Việt Nam. Hi vọng rằng, với những kiến thức đề cập ở trên, đã giúp bạn hiểu hơn về hoạt động sáp nhập và mua lại của các doanh nghiệp.